Ngắn mạch là gì? Nguyên nhân, phân loại và cách khắc phục

Ngắn mạch là gì? Ngắn mạch (đoản mạch) là hiện tượng mạch điện bị chập ở một thời điểm nào đó làm cho tổng mạch nhỏ đi. Lúc này, dòng điện trong mạch sẽ tăng cao đột biến và điện áp bị giảm đi. Hiện tượng ngắn mạch sẽ gây ra các sự cố nguy hiểm: chập; cháy, nổ; làm vỡ, biến dạng các thiết bị điện;... Để phòng tránh hiện tượng ngắn mạch, bạn cần lưu ý những điều sau: sử dụng công tắc riêng đối với mỗi thiết bị điện, ngắt và rút dây cắm điện sau khi dùng thiết bị điện,...

Hiện tượng ngắn mạch là gì?

Ngắn mạch hay còn được biết đến là hiện tượng đoản mạch. Hiện tượng này xảy ra khá phổ biến trong các hệ thống điện. Nghĩa là các dòng điện không thực hiện theo đúng quy trình dẫn điện như ban đầu mà di chuyển với khoảng cách ngắn hơn vì sự xuất hiện của các sự cố như: dây điện bị rò rỉ, bị đứt,…

Đối với hiện tượng ngắn mạch, tổng mạch điện sẽ nhỏ đi vì mạch điện đã bị chập, cháy ở một số vị trí. Bên cạnh đó, ngắn mạch còn xuất hiện khi dây nóng chứa dòng điện đã chạm vào dây trung tính. Đây chính là nguyên nhân dẫn đến điện trở của dòng điện bị giảm xuống, dòng điện trong mạch tăng cao và đi theo một đường khác.

Hiện tượng ngắn mạch xảy ra thường sẽ có tiếng nổ, tiếng chập điện khá lớn. Hiện tượng này sẽ gây nên những ảnh hưởng như: hỏng thiết bị điện, nhiệt độ tăng cao, vỏ dây bị cháy,… Chính vì vậy, các nhân viên kỹ thuật điện hoặc thợ điện sẽ cần phải cô lập, sửa chữa các vùng ngắn mạch nhanh chóng để đảm bảo an toàn cho hệ thống điện.

Hiện tượng ngắn mạch là gì?

Cách phân loại hiện tượng ngắn mạch

Ngoài tìm hiểu “Điện áp ngắn mạch là gì?”, bạn cần biết cách phân biệt các loại điện áp ngắn mạch. Việc này sẽ giúp bạn biết cách kiểm tra và đưa ra hướng giải quyết phù hợp.

Trong hệ thống điện hiện nay, có các dòng điện phổ biến như: điện 1 pha, 3 pha. Theo các kỹ thuật viên, hiện tượng ngắn mạch xảy ra đối với dòng điện 3 pha sẽ gây nguy hiểm nặng nhất. Do đó, bạn cần phân biệt được một số loại ngắn mạch để kịp thời xử lý vấn đề.

• Ngắn mạch 1 pha chạm đất: Là sự cố dòng điện 1 pha chạm đất hoặc bị chập dây trung tính, gây nên hiện tượng đoản mạch.
• Ngắn mạch 3 pha: Đây là dòng điện 3 pha bị chập với nhau và tạo nên sự cố chập, cháy.
• Ngắn mạch 2 pha: Là sự cố dòng điện 2 pha chập với nhau.
• Ngắn mạch 2 pha chạm đất: Đây là sự cố dòng điện 2 pha chạm xuống đất và bị chập.

Cần phân biệt một số loại ngắn mạch để kịp thời xử lý vấn đề

Tại sao hiện tượng ngắn mạch điện lại gây nguy hiểm?

Có thể nói, bất kỳ một sự cố hư hỏng nào về điện đều mang đến những hiểm họa khó lường. Dưới đây là một số nguy hiểm mà sự cố ngắn mạch điện gây ra.

• Hiện tượng ngắn mạch điện sẽ phát sinh nhiệt độ cao và dễ gây cháy, nổ.
• Đoản mạch có thể làm vỡ, biến dạng đối với thiết bị điện do ảnh hưởng của lực cơ khí giữa những phần tử bên trong thiết bị.
• Ngắn mạch làm sụt điện áp của lưới điện, khiến thiết bị phải ngừng hoạt động, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất. Bạn cần biết điều này sau khi tìm hiểu “hiện tượng ngắn mạch là gì?”.
• Đối với máy phát điện, ngắn mạch sẽ làm máy bị mất công suất, điện đồng bộ.
• Hiện tượng ngắn mạch còn dẫn đến sự cố hỏng hóc, chập, cháy.

Hiện tượng ngắn mạch gây ra những tác hại đối với hệ thống và thiết bị điện. Đồng thời, ngắn mạch điện cũng là mối nguy hiểm và đe dọa trực tiếp đến sự an toàn, tính mạng của con người.

Hiện tượng ngắn mạch dễ gây cháy, nổ và chập hệ thống điện

Nguyên nhân dẫn đến ngắn mạch là gì?

Hiện tượng ngắn mạch xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Chính vì vậy, bạn cần biết những nguyên nhân trực tiếp gây ra để có thể phòng tránh trong quá trình sử dụng thiết bị điện.

• Hiện tượng ngắn mạch xảy ra có thể là do tường nhà bị ẩm, ướt, dây dẫn nguồn hở.
• Thiết bị điện quá tải khiến cho mạch điện không đáp ứng được và gây nên sự cố đoản mạch. Bạn cần biết điều này sau khi tìm hiểu “hiện tượng ngắn mạch là gì?”.
• Dòng điện tăng đột ngột có thể gây nổ và xuất hiện các tia lửa điện. Bạn cần lưu ý điều này sau khi tìm hiểu “hiện tượng ngắn mạch là gì?”.
• Các thiết bị điện như: đèn, đồ gia dụng bị hỏng, ổ cắm điện, cầu chì, công tắc, phích cắm bị lỗi,... cũng có thể gây ra hiện tượng ngắn mạch. Bạn nên biết điều này sau khi tìm hiểu “hiện tượng ngắn mạch là gì?”.

Nguyên nhân dẫn đến sự cố ngắn mạch là gì?

Cách kiểm tra ngắn mạch là gì?

Hiện tượng ngắn mạch xảy ra sẽ làm hư hỏng thiết bị điện và ảnh hưởng đến sự an toàn của con người. Vì vậy, thường xuyên tiến hành kiểm tra là điều cần thiết. Dưới đây là cách kiểm tra hiện tượng ngắn mạch trong hệ thống điện mà bạn có thể tham khảo.

Bước 1. Xác định vị trí xảy ra ngắn mạch

Bạn cần đến bảng điều khiển chính để xác định vị trí của bộ ngắt mạch. Thông thường, bộ ngắt mạch sẽ được ký hiệu bằng đèn báo màu cam hoặc đỏ. Ngoài ra, nếu hệ thống điện ở trên đất, bạn có thể xác định được vị trí bị hỏng.

Xác định vị trí xảy ra hiện tượng ngắn mạch

Bước 2. Kiểm tra dây nguồn của thiết bị

Sau khi đã xác định được các vị trí ngắn mạch, bạn cần kiểm tra dây nguồn của thiết bị bằng cách quan sát trực quan. Bạn có thể sử dụng đồng hồ vạn năng, ampe kìm để kiểm tra các dây dẫn điện, đo điện áp và điện trở của mạch điện. Bạn cần lưu ý cách kiểm tra này sau khi tìm hiểu “hiện tượng ngắn mạch là gì?”.

Trường hợp bề ngoài của dây điện bị nóng chảy, rò rỉ điện hay mức điện áp bị lỗi thì sẽ không xuất hiện kết quả đo trên đồng hồ. Ngược lại, nếu kết quả trùng với thông số của mạch điện thì hệ thống không bị ngắn mạch.

Đối với các trường hợp xảy ra hiện tượng ngắn mạch, bạn cần rút dây nguồn ra khỏi mạch và mở công tắc nguồn. Nếu các thiết bị điện vẫn tiếp tục hoạt động bình thường thì vẫn có thể sử dụng mạch điện như cũ. Nếu mạch điện vẫn bị ngắt thì bạn cần phải sửa chữa nhanh chóng. Bạn cần lưu ý điều này sau khi tìm hiểu “hiện tượng ngắn mạch là gì?”.

Bước 3. Sửa chữa các mạch điện bị ngắn

Sau khi đã kiểm tra và phát hiện mạch điện bị ngắn, bạn cần sửa chữa. Bạn hãy bật từng công tắc đèn hoặc thiết bị. Nếu có công tắc làm cho hệ thống mạch bị ngắt lần nữa thì đó là vị trí bị hỏng hóc, ngắn mạch.

Đối với các vị trí này thì bạn phải tiến hành sửa chữa sự cố ngắn mạch. Tuy nhiên, bạn cần có kinh nghiệm để đảm bảo quá trình sửa chữa được an toàn và đúng kỹ thuật.

Sửa chữa các mạch điện bị ngắn

Tìm hiểu về các thông số ngắn mạch quan trọng

Đối với hệ thống điện hiện nay, bạn sẽ khó phát hiện tình trạng ngắn mạch chính xác. Khi kiểm tra, bạn cần nắm rõ về các thông số cơ bản liên quan đến dòng ngắn mạch là: điện áp, tổn hao và dòng điện ngắn mạch.

Tùy vào từng trường hợp cụ thể, bạn sẽ quan tâm đến các thông số khác nhau và xử lý hiện tượng ngắn mạch hiệu quả.

Cần biết các thông số ngắn mạch để khắc phục vấn đề hiệu quả

Cách phòng tránh hiện tượng ngắn mạch là gì?

• Cần sử dụng công tắc riêng đối với mỗi thiết bị điện để tránh gây hiện tượng chập hàng loạt. Bạn cần lưu ý điều này sau khi tìm hiểu “hiện tượng ngắn mạch là gì?”.
• Sau khi sử dụng thiết bị điện, bạn cần ngắt và rút dây cắm điện.
• Cần chọn những loại dây dẫn điện có tiết diện phù hợp với từng dòng điện, đảm bảo khả năng tải điện tốt nhất. Đây là điều bạn cần biết sau khi tìm hiểu “hiện tượng ngắn mạch là gì?”.
• Nên lắp đặt thiết bị điện với cầu dao tự động (Aptomat) để chống hiện tượng ngắn mạch hiệu quả.

Nên lắp đặt thiết bị điện với cầu dao tự động (Aptomat) để phòng tránh hiện tượng ngắn mạch

Qua bài viết trên, bạn đã biết “ngắn mạch là gì?”, nguyên nhân, cách kiểm tra và phòng tránh hiện tượng ngắn mạch. Đừng quên theo dõi và cập nhật thêm các thông tin hữu ích khác tại website của Ắc quy Gia Phát. Ngoài ra, nếu có nhu cầu mua bình ắc quy xe hơi hoặc mô tô, bạn hãy liên hệ ngay hotline của Ắc quy Gia Phát để được hỗ trợ và tư vấn nhanh chóng!